Tiroid Hormonu Hastalıkları ve Testi

Tiroid hormonu, tiroid bezleri tarafından salgılanan ve vücudun birçok fonksiyonunu düzenleyen bir hormondur. Bu hormonun eksik veya fazla salgılanması, vücutta birçok hastalıkların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Tiroid bezi, vücutta küçük bir işleve sahip olduğu düşünülse de vücut sağlığının korunması açısından çok önemli görevlere sahiptir. Tiroid hormonlarında oluşan dengesizlik, vücuttaki farklı organların ve sistemlerin çalışmasını olumsuz yönde etkilemektedir. Erkeklere oranla kadınlarda tiroid hastalıkları daha fazla görülmektedir.

Tiroid Hormonu Nedir?

Tiroid hormonu, tiroid bezi tarafından üretilen ve vücut fonksiyonlarının düzgün çalışmasını sağlayan bir hormondur. Tiroid bezi, çenenin hemen alt kısmında bulunan soluk borusunun önünde ve her iki yanında yer alan, kelebeğe benzer bir şekli olan bir iç salgı bezidir. Vücut sağlığının korunması ve vücudun bazı fonksiyonlarının düzgün çalışması için gerekli olan T3 ve T4 hormonlarını üretir.

Tiroid bezi, üretmiş olduğu tiroid hormonlarını kan dolaşımına göndererek, metabolizmanın doğru ve işlevsel bir biçimde çalışmasını sağlamaktadır.

Tiroid Bezi Nasıl Çalışır?

Beyinde bulunan hipofiz bezinin salgılandığı, tiroid uyarıcı hormon olarak da adlandırılan, TSH hormonu yoluyla tiroid bezi uyarılır. Bu uyarıcı etki sonrasında tiroid bezi, T3 ve T4 hormonlarını salgılanmaya başlar. Salgılanan bu tiroid hormonları, metabolizmanın doğru çalışmasında ve vücuttaki bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde etkilidir.

Kalp atış hızı, vücudun ısı dengesi ve alınan gıdaların enerjiye dönüştürülmesinde tiroid hormonu önemli görevler üstlenmektedir. Yetişkinlerde yağ, şeker ve protein mekanizmalarının düzgün çalışmalarını sağlar. Tiroid hormonu ayrıca, anne karnında ve doğum sonrasında bebeğin beyin ve zekâ gelişimini dengeler; çocukların normal büyüme süreci içerisinde ilerlemesini sağlar.

Tiroid Bezi Hastalıkları Nelerdir?

Tiroid hormonu gereğinden fazla salgılanır ise hipertiroidi, gereğinden az salgılanması durumunda da hipotirodi adları verilen hastalıklar oluşmaktadır.

Hipertiroidi belirtileri şu şekildedir:

Kalp çarpıntısı,
Yüksek tansiyon,
Terleme,
Sinirlilik hali,
Sıcak ve nemli cilt,
Sıcağa tahammülsüzlük,
Normal beslenmeye rağmen oluşan kilo kaybı,
Ellerde titreme,
Saçlarda güçsüzlük, kırılma, incelme ve dökülme,
Derinin hassaslaşması ve incelmesi,
Kronik ishal,
Gözlerde büyüme,
Parlak ışığa karşı hassasiyet,
Uyku sorunları,
Adet düzensizliği, adet görememe ya da şiddetli ve yoğun görme,
Guatr.

Hipotiroidi belirtileri ise şu şekilde sıralanabilir:

Halsizlik,
Çabuk yorulma,
Hareketlerde yavaşlık,
Depresif bir hal ve mutsuzluk,
Soğuğa tahammülsüzlük,
Ellerde ve ayaklarda ödem,
Terlemenin azalması,
Ses kısıklığı,
Kabızlık,
Anormal kilo artışı,
İştah fazlalığı,
Unutkanlık,
Konsantrasyon eksikliği,
Erkelerde ergenlik gecikmesi,
Kadınlarda düzensizliği, adet azalması ya da yokluğu.

İyi Huylu Tiroid Hastalıkları Nelerdir?

Bazı nedenler sonucunda tiroid bezinin büyümesi, iyi huylu tiroid hastalıklarının başında yer alır. Halk arasında guatr olarak da bilinen tiroid büyümesi, tiroid bezinin bir veya birkaç bölümünde oluşabilir. Bu tip büyümelerde, tiroid bezinde işlevsel bozukluklar gözlemlenmektedir.

İyi huylu tiroid hastalıkları arasında yer alan diğer hastalık da tiroid iltihaplanmasıdır. Haşimato hastalığı olarak da bilinen bu hastalık sonucunda, otoimmün sistemini bozan bir durum ortaya çıkar. Bu hastalıkta, iltihaplanmış tiroid bezi, bağışıklık sistemi tarafından yabancı madde olarak algılanır ve buna bağlı olarak da metabolizmada dengesizlik oluşur.

Kötü Huylu Tiroid Hastalıkları Nelerdir?

Kötü huylu tiroid hastalıklarının başında tiroid kanseri gelmektedir. Tiroidin hücre yapısında oluşan ve hücrelerin bozulmasıyla ortaya çıkan kanserler, bazı durumlarda takip edilerek ve hastanın yaşam kalitesi yükseltilerek kontrol altında tutulabilmektedir. Bazı durumlarda ise, ilaç tedavisi, yaşam şeklinde değişiklikler ve cerrahi yöntemlerle tiroid kanseri tedavisi yapılmaktadır.

Kimler Risk Altındadır?

Ailesinde hikayesinde tiroid hormonu hastalıkları bulunan kişiler, tiroid bezinin işlevinin bozulmasıyla ortaya çıkan hastalıklara daha yatkındır.
İyotsuz tuz tüketimi nedeniyle, özellikle genetik yatkınlığı bulunan kişilerde, tiroid hastalıklarının oluşum riski artmaktadır.
Bazı nedenlerle fazla radyasyona maruz kalanlarda ve içeriğinde lityum, interferon ve amiodaron gibi maddeler bulunan ilaçları tüketenlerde tiroid hastalıklarının oluşum riski fazladır.

Tiroid Hormonu Testi Nasıl Yapılır?

Özellikle risk grubunda olan kişiler, şikâyetleri doğrultusunda hormon testlerini düzenli bir şekilde yaptırması, tiroid hormonu hastalıklarının erken teşhisi için önemlidir.

Hormon testleri, insan vücudunda bulunan hormonların seviyelerini belirlemek için yapılan testtir. Endokrinoloji uzmanlarının yönlendirmesiyle, hormon bozukluklarının teşhisi için uygulanmaktadır. Genellikle hastadan alınan tükürük, idrar ve kan örnekleri incelenerek yapılmaktadır.